एजेन्सी । स्विट्जरल्याण्डको जेनेभामा रहेको विश्व स्वास्थ्य संगठनको केन्द्रिय कार्यालयका कर्मचारी यतिबेला कोरोनाविरुद्धको युद्ध मोर्चामा चौबिसै घण्टा खटिरहेका छन् । कोरोनाले सबै महादेशलाई असर गरेको छ ।
चीनको उहान शहरबाट शुरु भएको यो महामारीले अहिले युरोपलाई आक्रान्त पारेको छ । चीनमा कोरोनाको संक्रमण घट्ने क्रममा रहेको अवस्थामा विश्व स्वास्थ्य संगठनले इटालीलाई नयाँ ‘इपिसेन्टर’ तोकेको छ ।
इटाली, स्पेन लगायत युरोपका सबैजसो देशमा ‘दिन दुगुना रात चौगुनाको दरले’ कोरोनाको संक्रमण फैलिएको छ । मृत्यु हुनेको संख्या पनि सोही अनुपातमा बढेको बढ्यै छ । बेलायत र अमेरिकामा पनि मृत्यु हुनेको संख्या बढिरहेको छ । यस्तो अवस्थामा कोरोनाको रोकथाम र फैलिरहेका राज्यसंग समन्वय गरेर काम गर्न विश्व स्वास्थ्य संगठनका महानिर्देशक डा टेड्रोसको नेतृत्वमा ‘न्यूक्लियस टिम’ बनेको छ ।
सो टिमले नियमित पत्रकार भेटघाट गर्छ । पत्रकार भेटघाटमा नेपालको समेत सन्दर्भ जोडेर गरिएका प्रश्नको सारांश छ–कोरोना भाइरसबाट बाँच्ने उपाय घरमै बस्नु नै हो । नेपाल र अन्तर्राष्ट्रिय स्थितिलाई लिएर भर्खरै गरिएको पत्रकार भेटघाटको सारसंक्षेप ।
चीनको उहानमा जब एउटा डाक्टरले कोरोनाको विषयमा राज्यलाई बताए, लेखे, त्यतिबेलै विश्व स्वास्थ्य संगठनलाई यो विषयमा जानकारी भएको भए, आजस्थिति यो हुँदैनथ्यो कि ?
हामीले थाहा पाउने बित्तिकै चिनियाँ सरकारसँग समन्वय गरेर तत्काल उहान ‘लक–डाउन’ गर्ने लगायतका रणनीतिक काम गरेका हौँ । जेनेभाबाट टिम नै गएर राष्ट्रपति सी चिङफिङसँग बसेर रणनीति बनेको हो। तत्कालै ‘लक–लडाउन’ गरेर चीनले आफ्ना सबै उपाय अपनाउनाले आज नियन्त्रणको अवस्थामा आइपुगेको हो । हामीले ‘पान्डेमिक’ घोषणा गर्न ढिलो भएर आएको भयावहस्थिति होइन यो ।
युरोपको जनस्वास्थ्य असफल हो ? के त्यसो भए इटालीको जनस्वास्थ्य व्यवस्थाको असफलताकै रुपमा लिने त ? इटाली मात्रै किन ?
पुरै युरोपको जनस्वास्थ्य व्यवस्था आजै मात्र बनेको होइन । यो धेरै वर्षदेखिको व्यवस्था, राजनीतिक र आर्थिक उन्नतिसँग जोडिएको कुरा हो। महामारी भनेकै यस्तै अवस्था हो । जनस्वास्थ्य असफलता भन्न नमिल्ला । बरु जनस्वास्थ्यको पुनरसंरचनातिर सोँच्न यो महामारीले बध्य पारेको छ ।
उसो भए यो महामारीको प्रकोप छिटै रोकिन्छ त ?
मृत्यु भएकामा धेरैजसो रोगप्रतिरोध क्षमता कम भएका र ७० वर्षभन्दा माथिका छन् । फेरि भाइरस देखिएर सन्चो भएकाको संख्या पनि ठूलै छ । युरोप पुरै लकडाउनको अवस्थामा छ। यतिबेला गर्नुपर्ने दुईवटा काम, पहिलो सर्न नदिन आफैले सजगता अपनाउने र राज्यले फैलिन नदिन ‘लक–डाउन’ गर्ने। लागिसकेर प्रभावितको उपचार गर्ने। हामीले चार ‘स्टेप’ भन्ने गर्छौँ, पहिचान गर्ने, परीक्षण गर्ने, उपचार गर्ने र रिपोर्ट गर्ने। त्यही भएर चीनमा फैलिने बित्तिकै डब्ल्यूएचओले देखिदै नदेखिएका देशहरु, तयारीविहीन अवस्थामा बसेका विपन्न देश सबैलाई भनेका थियौँ–यो अब चीनको मात्रै समस्या रहेन। सबैले तयारी गरौँ । नभन्दै हेर्नोस् त अहिले सबैलाई प्रभावित पारिरहेको छ ।
नेपाल जस्तो कमजोर स्वास्थ्य संरचना भएको मुलुकमा यो महामारी नदेखिनुको केही वैज्ञानिक पक्ष छ? कसरी हेरिएको छ नेपाल जस्ता मुलुकको तयारीलाई ?
मानिसलाई कोरोना लाग्यो कि मरिन्छ भन्ने भ्रम फैलिएको छ । त्यसो होइन । कोरोना शरीरमा पसेपछि देखिदै नदेखिन पनि सक्छ । देखिए नियन्त्रण भएर जीवन सामान्य पनि हुन्छ । कमजोर स्वास्थ्यस्थिति खासगरी श्वासप्रश्वासका रोगीमा यसले बढी असर गर्ने हो । नेपालले सक्दो तयारी गरेका खबर आइरहेका छन् । अस्पतालसम्म कतिपय केसहरु नआएका पनि हुनसक्छन् । प्रतिरोध क्षमता बलियो भएकोले सहयोग गरेको पनि हुनसक्छ । अहिलेसम्म महामारी नदेखिनु साह्रै राम्रो कुरा हो तर यसो भन्दैमा ढुक्क हुनु हुँदैन ।
नेपालले तत्कालै कोरोना भारस कोभिड-१९ रोकथाम नियन्त्रण गर्न के गर्नुपर्ला त ?
तत्कालै भारतसँग जोडिएका सिमा बन्द गरिहाल्नुपर्छ । जो आउँछन् नाकाबाट, उनीहरुको स्वास्थ्य परीक्षण गरेर १४ दिने क्वारेन्टाइनमा लगिहाल्नुपर्छ । नेपालमा तयारीको अवसर छ अहिले । भोलि संक्रमण फैलिहालेको खण्डमा आपतकालीन संरचनातिर ध्यान दिनुपर्छ । म त फेरि पनि के भन्छु भने यसको महत्वपूर्ण पक्ष भनेको आफूले आफैलाई जोगाउने हो । हुलमुलमा नजाने, हात नमिलाउने र घरमै बस्ने । राज्य बोलेर मात्र हुँदैन । राज्यको तर्फबाट तयारी हुनैपर्छ । अर्कोतिर जनताले पनि राज्यले भनेको मान्नुपर्छ । संक्रमित हुनबाट जोगिने उत्तम उपाय घरमै बस्नु हो । घरमै बस्नुपर्छ । अनि भाइरस नियन्त्रणमा आउन सक्छ ।
